Επαναπατρισμός χειρογράφου Ευαγγελισταρίου 220 στην Ιερά Μονή Εικοσιφοινίσσης
Χρονικό
31 Ιανουαρίου 2020: Υπογράφεται το Μνημόνιο Συνεργασίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου με το Μουσείο της Βίβλου, Ουάσιγκτον D.C., με ένα εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως και με ανεπτυγμένη ανάλογη μνημονιακή συνεργασία με την Βατικανή Βιβλιοθήκη και την Εφορεία Αρχαιοτήτων του Ισραήλ. Το Μνημόνιο προβλέπει την δημιουργία μόνιμης εκθέσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον τέταρτο όροφο του Μουσείου, που είναι αφιερωμένος στην Ιστορία της Βίβλου, όπως επίσης την από κοινού διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων. Από την πλευρά του Οικουμενικού Πατριαρχείου έχουν ορισθεί ως υπεύθυνοι Σεπτή Πατριαρχική Εντολή, ο Πανοσιολ. Μέγας Αρχιμανδρίτης Αγαθάγγελος, Αρχειοφύλακας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και η Ελλογιμ. κ. Ελισάβετ Προδρόμου, Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Tufts και Μέλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Μουσείου.
20 Ιουνίου 2020: Μέσω επιστολής του Ελλογιμ. κ. Jeffrey Kloha, Επικεφαλούς Επιμελητή του Μουσείου της Βίβλου, προς την Α.Θ. Παναγιότητα, τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, γνωστοποιείται ότι στο πλαίσιο της συνεργασίας και τακτικής επικοινωνίας των υπευθύνων των δύο πλευρών, αποφασίστηκε η επιστροφή του χειρογράφου Ευαγγελισταρίου 220 (τέλη 10ου με αρχές 11ου αι.) της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Εικοσιφοινίσσης, το οποίο εκλάπη κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, από Βούλγαρους στρατιώτες και συγκεκριμένα τον Μάρτιο του 1917, μαζί με άλλα 430 χειρόγραφα και 470 εκκλησιαστικά κειμήλια. Μέσω της οικογένειας του διαβόητου Vladimir Sis πουλήθηκε το 1919 στην Πράγα, το 1920 στον αντικέρη Jacques Rosenthal στο Μόναχο, για να καταλήξει το 1921 στο αντικέρη Joseph Baer στην Φρανκφούρτη. Εμφανίζεται στην Νέα Υόρκη των Η.Π.Α. για πρώτη φορά το 1958, σε κατάλογο δημοπρασιών του H.P. Kraus. Στις 8 Ιουνίου του 2011 δημοπρατείται από τους Christie’s με αγοραστή τον Εντιμ. κ. Steve Green και περνάει στην ιδιωτική του συλλογή, ενώ το 2014 δωρίζεται από τον ίδιο στο ιδρυθέν Μουσείο της Βίβλου.
31 Αυγούστου 2020: Ο Παναγιώτατος μέσω επισήμου Πατριαρχικού Γράμματος με παραλήπτη τον Ελλογιμ. κ. Jeffrey Kloha εκφράζει τις ευχαριστίες Του για την ενέργεια αυτή, που συνιστά πράξη αποκατάστασης της νόμιμης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Παναγίας Εικοσιφοινίσσης. Μεταξύ άλλων τονίζεται στο εν λόγω γράμμα ότι “πρόκειται για μια πραγματική ευλογία για τη μοναστική αδελφότητα και τον Χριστιανικό Κόσμο, να βλέπει τους θρησκευτικούς θησαυρούς, οι οποίοι αφαιρέθηκαν από το ένα μοναστήρι να επιστρέφουν επισήμως στον φυσικό τους χώρο και να χρησιμοποιούνται την πνευματική οικοδομή των πιστών, όπως επίσης των μελετητών της ιστορίας και της τέχνης”. Επαινώντας η Α.Θ. Παναγιότητα την όλως τιμητική αυτή απόφαση, της επιστροφής του χειρογράφου Ευαγγελισταρίου 220 από το Μουσείο της Βίβλου, στο πλαίσιο του υπογραφέντος Μνημονίου με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, σημειώνει ότι πρόκειται για πράξη υποδειγματική, που συμβάλει στον επαναπατρισμό και των υπολοίπων ορφανών χειρογράφων και εκκλησιαστικών κειμηλίων στην φυσική τους μητέρα, από όπου εκλάπησαν, δηλαδή την Μονή.
16 Οκτωβρίου 2020: Το Μουσείο της Βίβλου ανακοινώνει επίσημα την απόφαση της επιστροφής του χειρογράφου Ευαγγελισταρίου 220 της Μονής Εικοσιφοινίσσης, μέσω σχετικής δημοσίευσης στην ιστοσελίδα του: https://www.museumofthebible.org/newsroom/museum-of-the-bible-and-ecumenical-patriarchate-develop-partnership-after-discovery-of-lost-manuscript . Πριν τον επαναπατρισμό του το χειρόγραφο Ευαγγελιστάριο 220 εκτίθεται σε ειδική προθήκη του Μουσείου της Βίβλου, μαζί με άλλα τρία βιβλικά χειρόγραφα της ίδιας εποχής: α) Ψαλτήριο 11ου αι, β) Ευαγγελιστάριο 12ου αι., και γ) Πραξαπόστολο 12ου αι., τα οποία δανείστηκαν από την Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Νικάνορος Ζάβορδας, για την περιοδική έκθεση του Οικουμενικού Πατριαρχείου που εγκαινίασε στις 25 Οκτωβρίου 2021 ο Σεβ. Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κ. Εμμανουήλ, εκ μέρους της Α.Θ. Παναγιότητας, του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, κατά την επίσημη ποιμαντική επίσκεψη στις Η.Π.Α. τον Οκτώβριο του 2021.
14 Μαΐου 2022: Η Α.Θ. Παναγιότητα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος υπογράφει την εκδοθείσα από το Μουσείο της Βίβλου πράξη μεταβίβασης της ιδιοκτησίας του χειρογράφου Ευαγγελισταρίου 220, επομένως και ανήκει πλέον στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Εικοσιφοινίσσης.
31 Αυγούστου 2022: Μετά από έκδοση αδείας εισαγωγής του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού το χειρόγραφο Ευαγγελιστάριο Μονής Εικοσιφοινίσσης 220 επαναπατρίζεται και επιστρέφει στο νόμιμο ιδιοκτήτη, δηλαδή την Μονή όπου και φυλλάσεται πλέον σε ειδικές συνθήκες.
29 Σεπτεμβρίου 2022: Πραγματοποιείται η επίσημη εκδήλωση του επαναπατρισμού του χειρογράφου Ευαγγελισταρίου 220 στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Εικοσιφοινίσσης, η οποία αφιερώνεται στη μνήμη του μακαριστού Μητροπολίτη Δράμας κυρού Παύλου. Την Α.Θ. Παναγιότητα, τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, εκπροσωπεί ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ελπιδοφόρος.