Ομιλία Για Την «Ημέρα Εθνικής Μνήμης Της Γενοκτονίας Των Ελλήνων Της Μικράς Ασίας Από Το Τουρκικό Κράτος»

Spread the love

Από την Κων/να Χατζημίχου-Καλούση,
Υπευθ. Σχολ. Δραστ. Α/θμιας Εκπ/σης Λάρισας

Τα έθνη και οι λαοί που δεν γνωρίζουν και δεν μαθαίνουν από την ιστορία τους είναι καταδικασμένοι να ξαναζήσουν τις πιο τραγικές σελίδες της ιστορικής τους πορείας. Γιατί άλλο είναι η πολιτική αμνησικακία κι άλλο η ιστορική αμνησία…

Η καταξίωση της ιστορικής μνήμης και η καταγραφή μιας μεγάλης Γενοκτονίας στη συλλογική μνήμη των Ελλήνων, βρίσκει πλέον την έκφρασή της με την επίσημη ανακήρυξη της 14ης Σεπτεμβρίου -ημέρα που η Σμύρνη πυρπολήθηκε – ως Ημέρα Μνήμης. Σήμερα τιμούμε τις 1.200.000 ψυχές, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών που χάθηκαν τόσο τραγικά στη Μικρασιατική καταστροφή, αλλά και όλες εκείνες που υπέστησαν δεινά απερίγραπτα, των οποίων τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατήθηκαν, που βίωσαν τη βαρβαρότητα και που βιαίως εκδιώχθηκαν από τις πατρογονικές τους εστίες, μετατρεπόμενοι σε ένα λαό προσφύγων και διασποράς. 

Η Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το τουρκικό κράτος καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων το 1998. Στην εισηγητική έκθεση ανέφεραν, μεταξύ άλλων: «Η κατάρρευση των ελληνικών δυνάμεων το 1922 στη Μικρά Ασία, οι σφαγές, λεηλασίες και η προσφυγιά που ακολούθησαν, αποτελούν το αποκορύφωμα μιας συστηματικής προσπάθειας εξόντωσης του ελληνικού στοιχείου από τα χώματα της Μικρά Ασίας, που έβαλε τέρμα στην τρισχιλιετή παρουσία του στην πέραν του Αιγαίου Ελλάδα, μια περιοχή όπου αναπτύχθηκε η ωριμότερη φάση του ελληνικού πολιτισμού. Και κοντά στις βάρβαρες ασιατικές μεθόδους του βίαιου εξισλαμισμού, του γενιτσαρισμού και των κατά τακτά διαστήματα φυλετικών εκκαθαρίσεων ήρθε να προστεθεί η ψυχρή μεθοδικότητα με τη λειτουργία των περίφημων ταγμάτων εργασίας. Σε αυτά οι μακρές βασανιστικές πορείες και η καταναγκαστική καθημερινή δεκαοχτάωρη εργασία σε έργα οδοποιίας χωρίς νερό και φαγητό οδήγησαν σε αργό θάνατο πάνω από 100.000 άνδρες. Από την άλλη το σχέδιο εξόντωσης του άμαχου ελληνικού πληθυσμού του Πόντου που προέβλεπε «Άμεση εξόντωση μόνον των ανδρών των πόλεων από 16 έως 60 ετών και γενική εξορία όλων των ανδρών και γυναικόπαιδων των χωριών στα ενδότερα της Ανατολής με πρόγραμμα σφαγής και εξόντωσης». Παρά το γεγονός ότι οι διδαχές του Ισλάμ δεν δικαιολογούν τέτοιου είδους βία, η εκτέλεση εκατομμυρίων Χριστιανών πραγματοποιήθηκε στο όνομα της δημιουργίας από τους Τούρκους ενός καθαρού μουσουλμανικού έθνους.  

Πριν από τον όρο «Γενοκτονία» υπήρχε ο όρος «Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας». Η γενοκτονία ως όρος διαμορφώθηκε κυρίως στη δίκη της Νυρεμβέργης το 1945, όπου δικάστηκε η ηγεσία των ναζιστών εγκληματιών του πολέμου. Συγκεκριμένα ο όρος σημαίνει τη μεθοδική εξολόθρευση, ολική ή μερική, μιας εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας. Ο γενοκτόνος δεν εξοντώνει μια ομάδα για κάτι που έκανε, αλλά για κάτι που είναι. Στην περίπτωση των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, επειδή ήταν Έλληνες και Χριστιανοί. Γενοκτονία είναι οι μαζικές σφαγές στο Τσόρουμ το 1916 όπου έπνιξαν στο ποτάμι 3.500 άνδρες, το κάψιμο 40 χωριών της Σαμψούντας, η καταστροφή το 1917 88 χωριών της Κερασούντας, αλλά και στην Αμάσεια όπου κατέσφαξαν με τσεκούρια 5000 κατοίκους. Όλα αυτά και τόσα άλλα είναι εγκλήματα, τα οποία δεν έχουν συνάρτηση με πολεμικές συγκρούσεις.

Η ιστορία της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας είχε αρχίσει από πολύ νωρίς…Σε μελέτη που έγινε με την ευθύνη του Χάρβαρντ, σχετικά με την ιστορία της εξόντωσης των χριστιανικών κοινοτήτων της Μικράς Ασίας, μεταξύ του 1894 και του 1924, αναφέρονται τρία κύματα βίας με στόχο τις χριστιανικές μειονότητες. Η πρώτη και πιο βίαιη, εκκινεί κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Οθωμανού Σουλτάνου Αμπντουλχαμίτ του Β΄, συνεχίζεται κατά την περίοδο των Νεοτούρκων και λήγει με τα πρώτα χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας που ίδρυσε ο Κεμάλ Ατατούρκ. Παρά τις διαφορές η πολιτική της εξόντωσης των Χριστιανών, σύμφωνα με τους συγγραφείς, διατηρήθηκε με αξιοπρόσεχτη συνέπεια: μαζικές εκτελέσεις, δολοφονικές απελάσεις, καταναγκαστικούς εξισλαμισμούς, μαζικούς βιασμούς και βίαιες απαγωγές.

Κορύφωση της γενοκτονίας ήταν η Μικρασιατική Καταστροφή που ήταν η μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία του ελληνικού έθνους από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Για πρώτη φορά ο ελληνικός κόσμος περιορίστηκε στα γεωγραφικά όρια της Ελλάδας, στον Νότο της Βαλκανικής χερσονήσου και στην Κύπρο. Η κυρίαρχη στρατοκρατική τάξη του Κεμάλ κατάφερε να νικήσουν τον ελληνικό στρατό και να επιχειρήσει τελικά τη βίαιη μετατροπή των μουσουλμάνων πιστών, σε εθνικά Τούρκους υπηκόους. «Ο Κεμάλ γιόρτασε το θρίαμβό του με τη μεταβολή της Σμύρνης σε τέφρα και την τεράστια σφαγή του εκεί χριστιανικού πληθυσμού», έγραψε στα απομνημονεύματά του ο Τσόρτσιλ. Η σφαγή της Σμύρνης συγκλόνισε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο. Όμως, περισσότερο από τις ανταποκρίσεις και τις ψυχρές επισημάνσεις των διπλωματών, το τρομερό τοπίο εκείνων των ημερών αποκαλύπτεται μέσα από τις μαρτυρίες όσων το έζησαν.

«…Άρχισε ο στρατός μας να φεύγει» διηγείται η Ελένη Καραντώνη από το Μπουνάρμπασι. «Έφταναν οι στρατιώτες ξυπόλυτοι, γυμνοί, κουρελιασμένοι, πρησμένοι, νηστικοί. Χτυπούσαν τις πόρτες μας και ζητούσαν ρούχα για να βγάλουν το χακί από πάνω τους. Πόσους δεν ντύσαμε! Οι Τούρκοι κατέβαιναν και έσφαζαν τους Έλληνες. Μερικοί κατάφεραν να φύγουν, σέρνοντας με την κοιλιά προς στη Σμύρνη. Τους άλλους όλους τους ατιμάσανε, τους σφάξανε, τους κρεμάσανε, τους κάψανε. Κι εκείνους που κατάφεραν να φτάσουν στη Σμύρνη, όταν ήρθε ο Κεμάλ, τους έπιασε και τους έσφαξε.

Εμείς βρισκόμασταν στη Σμύρνη. Βάλανε φωτιά οι Τούρκοι, μια ώρα μακριά. Σ´ ένα τέταρτο η φωτιά είχε έρθει σε μας. Ρίχνανε βενζίνη και προχωρούσε. Βγήκαμε στο δρόμο. Φωτιά από τη μια, θάλασσα από την άλλη. Βρισκόμασταν στη μέση. Και οι Τσέτες βρίσκονταν στη μέση, και έσφαζαν και σκότωναν. Χιλιάδες πτώματα…Πού να πάμε; Τα καΐκια βούλιαζαν από το βάρος του πανικόβλητου κόσμου…

Τον ‘Άγιο Χρυσόστομο επίσκοπο Σμύρνης προσπάθησαν πολλοί να τον φυγαδέψουν ξένοι και Έλληνες, αλλά δεν άφηνε το ποίμνιό του μόνο του. Σε συγκλονιστική ομιλία του για το μαρτυρικό τέλος του Αγίου Χρυσοστόμου ο Ακαδημαϊκός Γεώργιος Μυλωνάς, ανέφερε τα εξής: «Κατά τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου του 1922 μία ομάδα φοιτητών του International College της Σμύρνης και εγώ βρεθήκαμε φυλακισμένοι σε υπόγειο της Σμύρνης, προορισμένοι για θάνατο. Ένα απόγευμα, ο επικεφαλής Τουρκοκρητικός με διέταξε να τον ακολουθήσω: «Είσαι δάσκαλος;», με ρωτά. «Αυτήν την τιμή είχα», του απαντώ. «Και οι άλλοι που ήσαν μαζί σου είναι φοιτητές;». «Ναι», του λέγω. «Γρήγορα μάζεψέ τους και φέρε τους εδώ». «Ελάτε μαζί μου έξω», λέγω στους συντρόφους μου. «Φαίνεται ότι ήρθε η ώρα μας. Εμπρός,θάρρος».

Ποιά όμως η έκπληξή μας όταν τον ακούσαμε να λέει: «..Απόψε θα θανατωθούν όλοι όσοι είναι στο μπουντρούμι γιατί δεν έχουμε χώρο. Εσάς όμως θα σας σώσω σήμερα, γιατί ελπίζω αυτό να με βοηθήσει να λησμονήσω μία τρομερή σκηνή που αντίκρισαν τα μάτια μου, σκηνή στην οποία έλαβα μέρος». Και συνέχισε: «Παρηκολούθησα το χάλασμα του Δεσπότη σας. Ήμουν μ’ εκείνους που τον τύφλωσαν, και αιμόφυρτο τον έσυραν από τα γένια και τα μαλλιά στα σοκάκια, τον ξυλοκοπούσαν, τον έβριζαν και τον πετσόκοβαν. Στα μαρτύρια δεν απαντούσε με φωνές, με παρακλήσεις, με κατάρες. Το πρόσωπό του κατάχλωμο,  σκεπασμένο με το αίμα των ματιών του το είχε στραμμένο προς τον ουρανό και διαρκώς κάτι ψιθύριζε. Όταν μπορούσε, ύψωνε κάπως το δεξί του χέρι και μας ευλογούσε. Κάποιος πατριώτης μου μανιάζει, και με το τρομερό μαχαίρι του κόβει και τα δύο χέρια του Δεσπότη. Εκείνος σωριάστηκε στη γη με στεναγμό μάλλον  ανακουφίσεως παρά πόνου. Τόσο τον λυπήθηκα τότε που με δύο σφαίρες στο κεφάλι τον αποτελείωσα. Τώρα που σας είπα την ιστορία, ελπίζω πως θα ησυχάσω. Γι’ αυτό σας χάρισα τη ζωή». «Και πού τον έθαψαν;» ρώτησα με αγωνία, «κανείς δεν ξέρει που έριξαν το κομματιασμένο του κορμί». 

Αγαπητοί και Αγαπητές μου,

Η ιστορική μνήμη δεν είναι μίσος, η σταθερή επιδίωξή μας πρέπει να είναι η ισότιμη προσέγγιση και καθαρτική συμφιλίωση των δύο λαών με την αξιοποίηση των σκληρών εμπειριών του παρελθόντος. Ταυτόχρονα όμως, Η ιστορική μνήμη είναι δικαίωμα και υποχρέωση όλων ημών των απογόνων!    Αν θέλουμε να ζήσουμε ειρηνικά, δημοκρατικά και κυρίως ελεύθερα και με αξιοπρέπεια, πρέπει να θυμόμαστε, να τιμούμε και να διδάσκουμε στις ερχόμενες γενιές όλα όσα πέρασε διαχρονικά, αλλά και στην πρόσφατη ιστορία του ο Ελληνισμός, αλλά και στον τρόπο που στάθηκε απέναντι σε αυτά..

Το αίσθημα ευθύνης που φέρουμε είναι βαρύ. Και είναι αυτό που μας υποχρεώνει να παραδώσουμε τις ιστορικές μνήμες στις επόμενες γενιές ζωντανές και αναλλοίωτες και μας ωθεί στον εορτασμό της ιστορικής αυτής Ημέρας μνήμης. Γιατί είναι χρέος μας να αποτρέψουμε τη λήθη να δημιουργήσει συνθήκες γόνιμες για την επανάληψη αντίστοιχων θηριωδιών. Παράλληλα όμως, με την εκδήλωση τούτη, η πολιτεία, η εκπαίδευση τιμάει όλους τους Έλληνες της Μ. Ασίας, που με τα ήθη, τα έθιμα, τις αξίες και τον πολιτισμό τους, έδωσαν στον τόπο τούτο τη σημερινή του μορφή».  Σας ευχαριστούμε

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *